-
Algemeen
Hersenvliesontsteking is een infectie van de vliezen die de hersenen omgeven. Deze infectie kan worden veroorzaakt door een bacterie of een virus. Andere woorden voor hersenvliesontsteking zijn meningitis of nekkramp.
Hersenvliesontsteking komt vooral voor bij kinderen en jongvolwassenen.
De bacteriën die hersenvliesontsteking kunnen veroorzaken, zitten van nature bij veel mensen achter in de neus of keel. Deze bacteriën worden overgedragen door hoesten, niezen of lichamelijk contact. Toch krijgen maar weinig mensen een hersenvliesontsteking.
Bij besmetting komen de bacteriën via het bloed op de hersenvliezen terecht. De ontsteking die zo ontstaat, kan ernstig verlopen: zonder tijdige behandeling kan hersenvliesontsteking dodelijk zijn. Ongeveer één op de vijf patiënten houdt restverschijnselen, zoals doofheid of een verlamming van armen en benen.
Bacteriële hersenvliesontsteking wordt vooral veroorzaakt door de pneumokok, de meningokok type B en type C en de Haemophilus Influenza type B (Hib). De laatste twee soorten komen steeds minder vaak voor omdat kinderen hiertegen worden ingeënt. Voor Meningokok type B is nog geen vaccin.
Een hersenvliesontsteking door een virus verloopt in het algemeen veel minder ernstig. Meestal geneest deze vanzelf binnen twee weken.
-
Herkennen
Hersenvliesontsteking lijkt in het begin vaak op griep: u of uw kind heeft hoofdpijn, koorts en spierpijn. U bent ziek, suf en u moet vaak ook braken. Vaak ontstaat nekstijfheid, maar dit is niet makkelijk vast te stellen (u kunt de kin niet meer op de borst doen). Ook kunnen kleine huidbloedinkjes ontstaan. Als u hierop duwt met een glas, blijven deze kleine paarsrode vlekjes zichtbaar - ze verbleken niet bij drukken.
Baby's hebben niet altijd koorts, soms zelfs een lage temperatuur. Ze kreunen, zijn suf of juist erg prikkelbaar, en ze drinken slecht. Soms is er 'luierpijn': veel pijn en huilen bij het verschonen van de luier.
Bron: Nederlands Huisartsen Genootschap.
Laatst bijgewerkt: 15 november 2005.
-
Medicijnen
Meningokokken C vaccin
Meningokokken C vaccin bevat onderdelen van dode bacteriën van het type menigokokken C. Het lichaam maakt na injectie afweerstoffen tegen deze dode bacteriën. Als het lichaam dan in aanraking komt met levende meningokokken, kunnen de afweerstoffen deze bacteriën effectief bestrijden.
Haemophilus influenzae B-vaccin
Haemophilus influenzae B-vaccin bevat onderdelen van dode bacteriën van het type Haemophilus influenzae B. Het lichaam maakt na injectie afweerstoffen tegen deze dode bacterien. Als het lichaam dan in aanraking komt met levende Haemophilus influenzae B, kunnen de afweerstoffen deze bacteriën effectief bestrijden.Pneumokokkenvaccin
Pneumokokkenvaccin bevat onderdelen van bacteriën van het type pneumokokken. Na injectie van het pneumokkenvaccin maakt het lichaam afweerstoffen tegen de pneumokokkenbacteriën. Als het lichaam dan in aanraking komt met de levende pneumokokken kan het deze effectiever bestrijden.Rifampicine
Rifampicine doodt vele soorten bacteriën. Na inname verspreidt het middel zich via het bloed in het lichaam; het komt in de meeste weefsels terecht. Omdat rifampicine ook door de hersenvliezen dringt, wordt het gebruikt bij hersenvliesontsteking. Het wordt gebruikt als korte kuur om hersenvliesontsteking te voorkomen bij mensen die in nauw contact zijn geweest met een patiënt met meningitis. Dit moet binnen 48 uur na het uitbreken van de ziekte gebeuren, om verspreiding van de bacterie te voorkomen.
Chinolon-antibiotica
Chinolon-antibiotica zijn middelen die de groei van vele soorten bacteriën remmen. Ze blokkeren een eiwit dat een belangrijke rol speelt bij de bacteriegroei. Hierdoor kan de bacterie zich niet meer vermenigvuldigen en sterft af. Chinolon-antibiotica worden als een korte kuur gebruikt bij mensen die in nauw contact zijn geweest met een patiënt met meningitis. Dit moet binnen 48 uur na het uitbreken van de ziekte gebeuren, om verspreiding van de bacterie te voorkomen. Voorbeeld is ciprofloxacine.
Penicilline-antibiotica
Penicilline-antibiotica doden vele soorten bacteriën en hebben een goede opname in het lichaam. Ze blokkeren een eiwit dat een belangrijke rol speelt bij de bacteriegroei, waardoor de bacterie afsterft. Een aantal penicilline-antibiotica heeft een specifieke werking tegen bepaalde soorten ziekteverwekkers. Voorbeelden zijn amoxicilline, amoxicilline met clavulaanzuur en flucloxacilline.
Cefalosporine-antibiotica
Cefalopsorine-antibiotica doden vele soorten bacterien. Ze blokkeren een eiwit dat een belangrijke rol speelt bij de bacteriegroei. Hierdoor kan de bacterie zich niet meer vermenigvuldigen en sterft af. Voorbeelden zijn ceftriaxon en cefuroxim.
Flucytosine
Soms veroorzaakt de Candida-gist de hersenvliesontsteking. Flucytosine verhindert dat de Candida-gist eiwitten aanmaakt die nodig zijn om te groeien. Hierdoor sterft de gist af.
Bijnierschorshormonen
Bijnierschorshormonen, ofwel corticosteroïden, remmen de ontstekingsreactie van het lichaam. Een voorbeeld is dexamethason. Dexamethason wordt soms gebruikt bij hersenvliesontsteking die veroorzaakt wordt door een bacterie, maar alleen in combinatie met antibiotica. De antibiotica doden dan de bacterie die de ziekte veroorzaakt. Betamethason wordt gebruikt om de blijvende verschijnselen, doofheid of hersenschade, te voorkomen of te verminderen.
Alles over Hersenvliesontsteking
Gerelateerde videos
Hersenvliesontsteking (meningitis)
De hersenen worden omgeven en beschermd door de schedel, het hersenvlies en de vloeistof die de hersenen omgeeft (cerebrospinale vloeistof of hersenvocht). Meningitis is een ontsteking van de hersenvliezen, het membraan dat rond de hersenen en het ruggenmerg ligt. De warme, donkere omgeving van de vliezen is een ideale voedingsbodem voor bepaalde bacteriën en virussen.
Er zijn verschillende soorten meningitis te onderscheiden. Meningitis kan worden veroorzaakt door schimmels, chemische irritatie of medicijnallergieën, en tumoren. Meningitis die door een virusinfectie is ontstaan geneest doorgaans zonder behandeling. Een bacteriële infectie van de hersenvliezen is echter een zeer ernstige ziekte, waaraan de patiënt ondanks goede behandeling kan overlijden of waarvan hersenbeschadiging het gevolg kan zijn.
Een van de vormen van bacteriële meningitis wordt veroorzaakt door een bacterie die bij sommige mensen in het bovenste deel van het ademhalingskanaal leeft. Wanneer deze bacterie de ademhalingswegen verlaat en via de bloedstroom de hersenvliezen bereikt, ontstaat meningitis.
Veel voorkomende symptomen van bacteriële meningitis zijn overgeven en hoge koorts; de klassieke symptomen van meningitis zijn hevige hoofdpijn, stijve nek, verandering van geestelijke gesteldheid en overgevoeligheid voor licht.
Het komt voor dat de bacterie die meningitis veroorzaakt zich in de bloedstroom vermenigvuldigt. Hierdoor ontstaat bloedvergiftiging met als gevolg een paarse uitslag over het hele lichaam; medische benaming: septikemie. Zowel bacteriële meningitis als bloedvergiftiging worden als medische noodgevallen beschouwd en moeten onmiddellijk worden behandeld.
In sommige landen worden kinderen tegen bepaalde typen meningitis ingeënt. Jongeren die bijvoorbeeld in een internaat wonen hebben een wat verhoogd risico.
