Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Regelmatig

• Verkleuring van de huid.
• Bruine of oranje verkleuring van urine, ontlasting, zweet, traanvocht en speeksel. Dit is onschuldig. Let op: contactlenzen kunnen ook verkleuren. Zeker bij zachte contactlenzen is de verkleuring blijvend en niet meer te verwijderen.

Zelden

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en zeer zelden braken, diarree en winderigheid. Hier heeft u met name kans op als u rifabutine samen met het antibioticum azitromycine gebruikt. Bij maagklachten kunt u het medicijn het best na het eten of met wat voedsel innemen. Ook smaakverandering komt voor. Zeer zelden komt ernstige diarree voor. U heeft dan last van waterdunne diarree, buikpijn, buikkramp en soms koorts. Dit wijst op een ernstige ontsteking van de dikke darm. Waarschuw dan direct een arts.
• Koorts, spierpijn of zeer zelden hoofdpijn
• Een verhoogde kans op infecties. Deze bijwerking ontstaat doordat het lichaam minder witte bloedcellen aanmaakt. Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw arts: onverklaarbare koorts of keelpijn en blaasjes in de mond en keel. Neem ook altijd contact op met uw arts bij infecties zoals verkoudheid, keelontsteking, griep, steenpuisten en andere huidinfecties. Uw arts zal uw bloed regelmatig controleren.

Zeer zelden

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U kunt dan huiduitslag krijgen. Zelden ontstaat kortademigheid. De kans erop is groter als u het gebruik hervat na een tijdje gestopt te zijn. In zeer zeldzame gevallen kunnen verschijnselen van de ziekte Lupus erytematodes (LE) ontstaan. Met name als u rifabutine samen met het antibiotica ciprofloxacine of claritromycine gebruikt. U merkt dit aan koorts, een opvallende roodheid van de huid, overgevoeligheid voor zonlicht en gewrichtsklachten. Waarschuw bij overgevoeligheidsreacties uw arts. Als u dit medicijn niet meer mag gebruiken kunt u aan de apotheker doorgeven dat u overgevoelig bent voor rifabutine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
• Leverafwijkingen, zoals geelzucht. Waarschuw bij een gele verkleuring van de huid, tandvlees of oogwit een arts.
• Bloedarmoede en een verhoogde kans op bloedingen, zoals bloedneuzen. Deze bijwerkingen ontstaan doordat het lichaam minder rode bloedcellen en bloedplaatjes aanmaakt. Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw arts: extreme vermoeidheid, bleke huid en slijmvliezen, bloedneuzen, blauwe plekken en onderhuidse bloedinkjes.
• Gewrichtspijn en gewrichtsontsteking met name als u rifabutine samen met de antibiotica claritromycine of azitromycine gebruikt.
• Ontsteking in het oog. Hier heeft u met name kans op als u rifabutine samen met het antibioticum claritromycine, de antischimmelmiddelen fluconazol of itraconazol of het hiv-middel ritonavir gebruikt. In deze gevallen is een regelmatige controle op ontstekingen in het oog nodig. Raadpleeg direct een arts, als u last van uw ogen krijgt.

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Wanneer?
U kunt het medicijn innemen op elk moment van de dag. Het beste kunt u een vast tijdstip kiezen, bijvoorbeeld ‘s ochtends, dan vergeet u minder snel een dosis. Als u last krijgt van maagklachten door dit medicijn, kunt u het het best na het eten of met wat voedsel innemen.

Hoe lang?
Gebruikt u dit medicijn tegen een MAC-infectie? Dan zult u het waarschijnlijk de rest van uw leven moeten blijven gebruiken.

Gebruikt u dit medicijn bij tuberculose? Dan duurt de kuur 6 tot 9 maanden of langer. Houd er rekening mee dat u dit een kuur is die u niet mag onderbreken en geheel moet afmaken. Ook al merkt u niet meer van de infectie vóór afloop van de kuur; dit betekent nog niet dat alle bacteriën zijn verdwenen.

De vergeten dosis moet u alsnog zo snel mogelijk innemen. Duurt het minder dan acht uur voordat u de volgende dosis moet innemen? Sla dan de vergeten dosis over en hervat uw normale schema. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u wel de volledige kuur af, anders bestaat de kans dat de klachten terugkeren.

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Anticonceptiepil. Rifabutine vermindert de betrouwbaarheid van de pil. Hierdoor stijgt de kans op een zwangerschap. Let op: ook de uitsluitend progestageen bevattende medicijnen, zoals de minipil en het implantatiestaafje worden door rifabutine minder betrouwbaar. Dit geldt ook voor de vaginale ring en de anticonceptiepleister. Ook de betrouwbaarheid van ulipristal, een morning-after pil, kan verminderd zijn. Overleg hierover met uw arts.
  Kortdurend rifabutinegebruik: gebruik condooms tijdens en tot en met vier weken na het stoppen van rifabutine om er zeker van te zijn dat betrouwbare anticonceptie wordt toegepast.
  Langdurig rifabutinegebruik: gebruik alleen een pil met een hoge dosering hormonen, een zogenaamde 50-pil. Als u in de eerste drie maanden van gebruik doorbraakbloedingen krijgt, moet u ervan uit gaan dat rifabutine ook de betrouwbaarheid van deze zwaardere 50-pil beïnvloedt. Uw arts kan u aanbevelen om meerdere strips achtereen te gebruiken zonder stopweek, of om de stopweek te verkorten tot vier dagen om de kans op een te lage hoeveelheid hormoon te verkleinen. Gebruik in ieder geval condooms zolang er doorbraakbloedingen blijven optreden.
  Als u stopt met rifabutine, is het effect op de hormonen nog vier weken aanwezig. U kunt dus niet meteen overgaan op een lichtere pil, maar u moet nog vier weken na stoppen extra maatregelen nemen.
• De antibiotica claritromycine en erytromycine en de antischimmelmiddelen fluconazol, itraconazol, ketonconazol, posaconazol en voriconazol. De hoeveelheid rifabutine in het bloed kan door deze medicijnen stijgen. Hierdoor kunt u last krijgen van ernstige bijwerkingen op het oog. Bovendien kan rifabutine de werking van deze middelen (behalve fluconazol) verminderen.
• De hiv-middelen saquinavir, tipranavir, darunavir, indinavir, ritonavir, nelfinavir, fosamprenavir, atazanavir en lopinavir versterken de werking en bijwerkingen van rifabutine. De dosering van rifabutine moet worden aangepast.
• Een ander hiv-middel efavirenz vermindert de werking van rifabutine. De dosering van rifabutine moet worden aangepast.
• Buiktyfusvaccin (capsule). Het buiktyfusvaccin dat u via de mond kunt innemen, mag u niet gebruiken. Het is wel mogelijk het vaccin via een injectie te krijgen. Neem hierover contact op met uw arts.

Rifabutine vermindert de werking van onderstaande medicijnen, Als u een van deze medicijnen gaat gebruiken, overleg dan met uw arts of apotheker. Uw arts zal de dosering van onderstaande medicijnen goed controleren. Ook als u stopt met het medicijn zal de arts extra controleren. Stop dus niet zelf het gebruik, maar overleg eerst met uw arts

• doxycycline, een antibioticum;
• de afweeronderdrukkende middelen, ciclosporine, sirolimus en tacrolimus;
• de bloedverdunnende middelen acenocoumarol en fenprocoumon;
• de slaap- en rustgevende middelen alprazolam en midazolam;
• de middelen tegen hartritmestoornissen disopyramide en kinidine;
• ivabradine, een middel tegen pijn op de borst;
• de pijnstiller methadon. Als u start met rifabutine kunt hierdoor last krijgen van ontwenningsverschijnselen;
• atovaquon, een middel gebruikt bij infecties met parasieten.
• gefitinib, imatinib, irinotecan, pazopanib lapatinib, en temsirolimus, middelen die worden gebruikt bij kanker;
• aripiprazol, broomperidol, clozapine, haloperidol, risperidon quetiapine en sertindol, middelen tegen psychosen;
• mirtazapine, een medicijn tegen depressie.
• atorvastatine en simvastatine, cholesterolverlagende medicijnen.
• topiramaat, een medicijn tegen epilepsie en boulimia nervosa.
• zonisamide, een middel tegen epilepsie. Uw arts zal daarom de werkzaamheid controleren en eventueel de dosering aanpassen.
• het medicijn tegen hiv rilpivirine mag u niet gebruiken in combinatie met rifabutine.
• de medicijnen tegen hepatitis C telaprevir en boceprevir mag u ook niet gebruiken in combinatie met rifabutine.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap
Overleg met uw arts of u kunt overstappen op een ander medicijn. Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker of het medicijn altijd veilig is.

Het is wel belangrijk dat tuberculose en MAC-infecties worden behandeld. Deze ziektes zijn namelijk een grotere bedreiging voor het ongeboren kind dan het gebruik van de medicijnen. Overleg daarom met uw arts. Wellicht kunt u overstappen op een medicijn waarmee meer ervaring is bij het gebruik tijdens zwangerschap.

Borstvoeding
Gebruik dit medicijn NIET als u borstvoeding geeft, of stop de borstvoeding. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk is voor de baby. Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts of apotheker. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

U moet de kuur afmaken. Als u de kuur afbreekt, is de bacterie waarschijnlijk nog niet volledig verdwenen en kunt u opnieuw ziek worden.

Als u allergische reacties of ernstige bijwerkingen krijgt, moet u wel stoppen met de kuur. Neem in dat geval direct contact op met uw arts.

Rifabutine is sinds de jaren tachtig internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknaam Mycobutin in capsules.